100-lecie wybuchu II Powstania Śląskiego

W nocy z 19 na 20 sierpnia 1920 roku wybuchło II powstanie śląskie - pierwsze z powstań śląskich, które osiągnęło swe cele. Miało na celu zademonstrowanie siły żywiołu polskiego, było też odwetem na ataki niemieckiego terroru.

II powstanie śląskie - wystąpienie zbrojne trwające od 19/20 sierpnia do 25 sierpnia 1920 r., mające na celu usunięcie z obszaru plebiscytowego niemieckich organów bezpieczeństwa oraz utworzenie mieszanej policji polsko-niemieckiej opartej na zasadzie parytetu. II powstanie śląskie to jedna z pięciu zakończonych sukcesem polskich insurekcji obok dwóch powstań wielkopolskich z 1806 r. i z lat 1918-1919, powstania sejneńskiego z 1919 r. oraz III powstania śląskiego z 1921 r. - Źródło: Wikipedia.pl

Pierwsze powstanie śląskie rozpoczęło się 17 sierpnia 1919 r. strajkiem generalnym; wybuchło spontanicznie, praktycznie bez przygotowania i po kilku dniach krwawych walk zostało stłumione przez oddziały niemieckiego Grenzschutzu.

Drugie powstanie śląskie było odpowiedzią polskich organizacji wojskowych i plebiscytowych na antypolskie działania niemieckie przed mającym tam się wkrótce odbyć plebiscytem (odbył się w marcu 1921 r.).

Powstanie ogłosiły Dowództwo Główne Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska (na czele którego stał Alfred Zgrzebniok) oraz Polski Komisariat Plebiscytowy (Polskim Komisarzem Plebiscytowym był Wojciech Korfanty).

Rozkaz do walki wydano 19 sierpnia 1920 r. - powstanie zaczęło się w nocy z 19 na 20 sierpnia i objęło praktycznie cały okręg przemysłowy. Bezpośrednim celem powstańców było wyparcie niemieckiej Policji Bezpieczeństwa z obszaru plebiscytowego, a także likwidacja niemieckich organizacji paramilitarnych i bojówek.

Dowodzeni z Dąbrówki Małej (obecnie dzielnica Katowic) powstańcy m.in. szybko zniszczyli na całym terenie sieć łączności i opanowali powiaty: katowicki i bytomski oraz większość tarnogórskiego, rybnickiego, zabrzańskiego i lublinieckiego. Akcja zakończyła się 25 sierpnia na rozkaz jej dowódców.

Dzień wcześniej Międzysojusznicza Komisja Plebiscytowa ogłosiła rozwiązanie niemieckiej policji i powołała Policję Górnego Śląska o polsko-niemieckim składzie. Powstańcy uzyskali również zapewnienie ukarania przywódców antypolskich ekscesów i usunięcie z obszaru objętego plebiscytem osób, które przybyły tu po 1 sierpnia 1919 r.

Z wydarzeniami poprzedzającymi wybuch II Powstania Śląskiego wiąże się m.in. postać doktora Andrzeja Mielęckiego, którego imię nosi kilka szpitali i ulic na Śląsku. 17 sierpnia 1920 r. w Katowicach doszło do zamieszek. Francuscy żołnierze patrolujący miasto oddali strzały do bojówek demolujących polskie sklepy. Kiedy doktor Mielęcki chciał udzielić pomocy rannym Niemcom, zaatakowali go niemieccy bojówkarze. Potem, już rannego, wyciągnęli z ambulansu wiozącego go do szpitala. Skatowane ciało wrzucili do rzeki Rawy. Tragiczna śmierć lekarza przyśpieszyła wybuch II powstania.

20 marca 1921 roku na Górnym Śląsku odbył się plebiscyt. Uczestniczyło w nim 96,5 proc. osób z obszaru plebiscytowego. W reakcji na niekorzystny dla Polski werdykt interpretującej wyniki Międzysojuszniczej Komisji Plebiscytowej (Polska miała otrzymać tylko powiaty pszczyński i rybnicki), wybuchło trzecie powstanie śląskie - w nocy z 2 na 3 maja 1921 r.

W wyniku trzeciego powstania Rada Ambasadorów zdecydowała o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska. Z terenu objętego plebiscytem do Polski przyłączono 29 proc. obszaru i 46 proc. ludności.

Kilka propozycji kulturalnych w związku z uroczystymi obchodami 100-lecia wybuchu II Powstani Śląskiego w województwie śląskim:

• 22 sierpnia (sobota) w Katowicach - Nikiszowcu odbędzie się Plenerowa projekcja filmu Kazimierza Kutza „Sól ziemi czarnej” - DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ

• 22 sierpnia (sobota) na Kopcu w Piekarach Śląskich odbędzie się wielkie widowisko teatralno-muzyczne "Nie rzucim ziemi..." - DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ

• 22 sierpnia na terenie Muzeum Śląskiego w Katowicach odbędzie się Koncert Śląskiej Orkiestry Kameralnej - DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ

• 23 sierpnia (niedziela) w Katedrze Chrystusa Króla w Katowicach odbędzie się  Koncert Powstania Śląskie In Memoriam pod batutą Łukasza Borowicza - DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ

• Mobilna wystawa na 100-lecie Powstań Śląskich „Ex Silesia Lux" - DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ

• 18-23.08.2020 Pszczyna, Rynek
• 25-30.08.2020 Żory, Park Cegielnia
• 01-06.09.2020 Tychy, Pomnik Walki i Pracy („pod Żyrafą”)
• 08-20.09.2020 Chorzów, Stadion Śląski
• 22-27.09.2020 Zabrze, Kopalnia Guido