Bieruński Rynek

Rynek

• ENG-Market square

Układ urbanistyczny Bierunia Starego

Bieruń otrzymał prawa miejskie w 1387 roku z rąk księcia opawsko-raciborskiego Jana II Żelaznego. Rozplanowanie Bierunia Starego to przykład typowego planu średniowiecznego miasta nowoustrojowego, które powstało w związku z akcją kolonizacyjną. Prawie kwadratowy rynek, z narożników którego wychodzą pod kątem prostym po dwie ulice i sąsiadujący od strony wschodniej kościół parafialny. Obecna zabudowa placu  - zespół jednopiętrowych kamienic o zróżnicowanych elewacjach - jest efektem wznoszenia  budynków murowanych po drugim  pożarze  miasta, który miał  miejsce w 1845 r. Główna droga handlowa z Mikołowa do Oświęcimia przecina rynek bieruński po linii przekątnej.

Rynek: widok z wieży kościelnej w 1971 r. (Archiwum: Jerzy Barcik)

W 1966 r. bieruński układ urbanistyczny został wpisany do rejestru zabytków woj. śląskiego.

W latach 2004 - 2005 bieruński rynek został poddany renowacji. Wówczas usytuowano na nim zegar słoneczny, pomnik Powstańców Śląskich (wzorowany na przedwojennym), zarys historycznej wagi miejskiej oraz studni z postaciami „Utopców". W 2005 roku rynek został wyróżniony w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Woj. Śląskiego.

Utopcowa studnia

Na bieruńskim rynku w 2004 roku zadomowił się utoplec. Można go oglądać w miejscu istniejącej do lat 40. XX w. studni w trzech postaciach: młodego i starego utopca oraz kaczki.

Utoplec to jeden z najbardziej znanych stworoków ze śląskich legend. Według opowieści  ma żabią twarz i zieloną skórę, zielone włosy, błony między palcami, a jedna z jego nóg zakończona jest kopytem. Mieszka tam, gdzie jest woda. Autorem projektu całości studni jest bieruński artysta Roman Nyga. Rzeźby utopców wykonał w brązie Stanisław Hochół z Goczałkowic. Obaj panowie są absolwentami krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.  Opracowanie konstrukcyjno - architektoniczne wykonali: Marek Skałkowski oraz architekt Grażyna Lasek.

Waga miejska

Bujny rozkwit gospodarczy Bierunia przypada na połowę XVI w., kiedy to miasto otrzymało przywileje targowe. Handlowano wtedy: bydłem, końmi, solą, zbożem, wełną, rybami, hodowanymi w okolicznych stawach. Rozwinęło się rzemiosło, kowalstwo, włókiennictwo, szewstwo. Bieruński rynek pełnił funkcję placu targowego. Znajdował się tutaj budynek wagi miejskiej, w którym pobierano opłaty celne, wyliczane po uprzednim zważeniu przewożonego przez kupców towaru.  Miejsce, w którym był on wzniesiony, wskazują kamienne słupki obok zegara słonecznego.

Pomnik Powstańców Śląskich

Monument jest repliką  pomnika, który powstał tutaj w latach dwudziestych zeszłego stulecia. Wówczas po trzech zrywach powstańczych część Górnego Śląska została przyłączona do Państwa Polskiego.  Podczas okupacji hitlerowskiej pomnik został zniszczony, a w jego miejsce na postumencie znalazła się armata. Po wojnie w tym miejscu ponownie stanął pomnik poświęcony pamięci poległych powstańców autorstwa Augustyna Dyrdy. W 2004 r. podjęto decyzję o przywróceniu pomnikowi pierwotnej postaci. Autorem projektu pomnika był bieruński artysta Roman Nyga. Obecnie pomnik spełnia istotną rolę w obchodach rocznic i innych świąt państwowych.

Herby miast partnerskich

Od 1975 do 1991 r. Bieruń był częścią miasta Tychy. Po odzyskaniu samodzielności administracyjnej władze Bierunia rozpoczęły starania o nawiązanie kontaktów z miastami w Czechach i Niemczech Zachodnich. W wyniku tych starań w 1997 r. podpisano pierwszą umowę partnerską z Gminą Gundenfilgen w Badenii-Wirtembergii. W 1998 r. taki sam akt został podpisany z Gminą w Czechach na Morawach - z Moravskim Berounem. W 2005 r. akt partnerstwa podpisano  z Gminą Ostróg na Ukrainie, a w 2008 roku z gminą francuską Meung sur Loire.