Cmentarz żydowski

Cmentarz żydowski w Bieruniu - obok budynku byłej synagogi - jest dzisiaj najcenniejszym materialnym i najbardziej czytelnym świadectwem obecności Żydów w mieście i jego okolicy.

Cmentarz - zgodnie z nakazami religii żydowskiej - zlokalizowany został na obrzeżach Bierunia Starego, z dala od skupisk ludzkich, na południowy zachód od jego centrum. Jest najmłodszą z trzech nekropolii wyznawców judaizmu na ziemi pszczyńskiej. Powstał po 1814 roku, a wpływ na to miał reskrypt królewski Fryderyka Wilhelma III z 24 maja 1814 roku, który zakazywał - pod groźbą wydalenia z aktualnego miejsca pobytu - transportu zwłok na odległość dłuższą niż jedną milę. Do tej pory bowiem Żydzi z Bierunia i okolicznych wsi użytkowali cmentarza w Mikołowie.

Spoczęło tutaj ponad 600 osób (niemal 300 dorosłych i ponad 320 dzieci). Najstarszy zachowany nagrobek upamiętnia Esther Weiss z Lędzin, zmarłą 18 lutego 1824 roku. Natomiast ostatnią pochowaną osobą był Hermann Tichauer z Bojszów, zmarły 25 grudnia 1944 roku. Na jego grobie nigdy nie wystawiono nagrobka.

Bieruński cmentarz charakteryzuje się różnorodnością sztuki sepulkralnej, od tradycyjnych form z piaskowca w starej części do nowoczesnych form kamieniarskich z marmuru i granitu w przednich kwaterach. Na niektórych nagrobkach natrafić można na ciekawe motywy symboliczne, zarówno te typowo żydowskie, jak i te zapożyczone z lokalnego otoczenia.